• निळू दामले
• 16.05.25
• वाचनवेळ 5 मि.

मे महिन्याच्या पहिल्या आठवड्यात २६७ व्या पोपची निवड प्रक्रिया सुरू होती तेव्हा दोन चित्रपटांची आठवण झाली. २०१९ सालचा टू पोप्स आणि २०२४ सालचा कॉनक्लेव. दोन्ही चित्रपटांचा विषय पोपची निवड हाच होता.

कॉनक्लेव या ताज्या चित्रपटातील मुख्य किरदार आहे कार्डिनल थॉमस लॉरेन्स. चित्रपट सुरू होताना एक बिशप...

• संप्रति
• 23.04.25
• वाचनवेळ 7 मि.

छत्तीसगडमधील बस्तर-अबुझमाड भागातील अस्पर्श अरण्यात राहणाऱ्या आदिम समाजांच्या जीवनरीती समजून घेण्यासाठी लेखक नरेन्द्र त्या परिसरात जाऊन राहिले होते. ‘सेंटर फॉर द स्टडी ऑफ डेव्हलपिंग सोसायटीज’ या संस्थेच्या संशोधन प्रकल्पासाठी ते त्या भागात गेले होते. ऐंशीच्या दशकातील पहिली पाच वर्षं अबुझमाडमध्ये आणि त्यानंतर २०१३ पर्यंत बस्तरमध्ये...

• अजित कानिटकर
• 18.04.25
• वाचनवेळ 4 मि.

ग्रामीण भागात शेतीत राबणारे हात हे प्रामुख्याने महिलांचे असले तरीही शेतकरी महिला हा विषय आपल्या चर्चाविश्वात जवळपास नाही. समाजाच्या पुरुषी मानसिकतेमुळे शेतकरी असा सर्वसामान्य उल्लेख होतो तेव्हा बहुतेकांच्या नजरेसमोर पुरुषच उभा राहतो, हे दुर्दैव आहे.

सोपेकॉम व मकाम या दोन संस्थांनी अलीकडेच या समीकरणाला आव्हान...

• मयूर पटारे
• 03.04.25
• वाचनवेळ 3 मि.

जगभरात स्त्रीमुक्ती चळवळ उभी राहून अनेक दशकं उलटून गेली असली तरी इराणसारख्या देशात आजही महिलांना दुय्यम दर्जाची वागणूक दिली जाते. आजही तिथे महिलेच्या प्रत्येक निर्णयावर कुठल्या तरी पुरुषाचं, म्हणजेच लग्नाआधी वडील किंवा भाऊ आणि लग्नानंतर नवरा किंवा मुलगा यांचं अनावश्यक पालकत्व लादलं जातं. आजही तिथे...

• प्रथमेश हळंदे
• 21.03.25
• वाचनवेळ 6 मि.

दक्षिण भारतात आणि विशेषतः तमिळ संस्कृतीत स्त्रियांच्या मासिक पाळीला अनन्यसाधारण महत्त्व आहे. मुलीची पहिली मासिक पाळी इथे मोठ्या समारंभासारखी साजरी केली जाते. या समारंभाला वेगवेगळी नावं आहेत. त्यापैकी उत्तर तमिळनाडूच्या ग्रामीण भागात प्रचलित असलेलं एक नाव म्हणजे ‘परुवंमडईतल विळ्ळा’. ‘परुवंमडईतल’ म्हणजे तारुण्य, तर ‘विळ्ळा’ म्हणजे...

• हेमंत देवस्थळी
• 11.03.25
• वाचनवेळ 7 मि.

अमोल पालेकर हे मराठी व हिंदी नाट्य-चित्रपटसृष्टीतील एक खंदं व्यक्तिमत्व आहे, हे आपण सर्वजण जाणतो. नुकतंच ‘ऐवज’ हे त्यांचं आत्मचरित्रपर पुस्तक प्रकाशित झालं आहे. आपला ८० वर्षांचा जीवनपट त्यांनी त्यात उलगडला आहे. हे पुस्तक त्यांनी आपले आईवडील किंवा जिवलग स्नेही किंवा आपल्या एखाद्या सहकाऱ्याला अर्पण...

• रवि आमले
• 03.03.25
• वाचनवेळ 8 मि.

ज्या परंपरेत काम हा पुरुषार्थ मानण्यात आलेला आहे, जिथे काम हा देव आहे, जिथे वात्सायन नावाचे थोर ऋषी होऊन गेले, जिथे कोकशास्त्र रचलं गेलं आणि ज्या देशातील मंदिरांवर मैथुनशिल्पं झळकतात, त्या देशात लैंगिकता म्हटलं की लोक कावरेबावरे होताना दिसतात हे विचित्रच. यावर कोणी म्हणेल, की...

• मृदगंधा दीक्षित
• 28.02.25
• वाचनवेळ 2 मि.

१२ नोव्हेंबर २०२३ रोजी उत्तराखंडमधल्या सिल्कयारा बेंड-बारकोट बोगद्यात ४१ मजुर अडकून पडले. राष्ट्रीय-आंतरराष्ट्रीय स्तरावरची आपत्ती दलं, लष्कर, खासगी कंपन्या आणि पोलिस दल यांच्या प्रयत्नांतूनही मजुरांची सुटका न होऊ शकल्याने अखेर रॅट मायनर्सची मदत घेण्यात आली आणि त्यांनी सतराव्या दिवशी या मजुरांना सुखरूप बाहेर काढलं. यामुळे...

• प्रीति छत्रे
• 10.02.25
• वाचनवेळ 8 मि.

१९९० च्या दशकाची सुरुवात. स्कॉटलंडची राजधानी ग्लासगो. १५-१६ वर्षांचा एक मुलगा, शगी, कॉट-बेसिसवर एकटाच राहतोय. एका सुपरमार्केटच्या स्नॅक्स काऊंटरवर जेमतेम नोकरी करतोय. त्याच्या अवतीभोवती स्थानिक गरीब, नाहीतर स्थलांतरित माणसं. अभावग्रस्त जीवन. शगीला हेअरड्रेसर व्हायचंय..

कादंबरीच्या पहिल्या काही पानांमध्येच शगीच्या परिसराचं नेमकं चित्र आपल्यासमोर उभं...

• सई केसकर
• 30.01.25
• वाचनवेळ 14 मि.

मृत्यूनंतर आपलं काय होतं? पुरातन काळापासून अनेक विचारवंतांनी याचं उत्तर देण्याचा प्रयत्न केला आहे.

इ.स. पूर्व सहाव्या शतकात अजित केशकंबली नावाचा एक भौतिकवादी होऊन गेला.‘मानवी देह पृथ्वी, जल, अग्नी आणि वायू या चार मुख्य घटकांपासून तयार झालेला असतो. मृत्यूनंतर पृथ्वी पृथ्वीत विलीन होते; जल पाण्यात;...